85. ผู้ที่ไม่มีครอบครัว
    ข้าพเจ้าใคร่จะกล่าวเพิ่มเติมเกี่ยวกับมนุษย์ประเภทหนึ่งซึ่งข้าพเจ้าเข้าใจว่าเขาต้องอยู่ใกล้ชิดกับพระหฤทัยของพระคริสตเจ้า  ทั้งคู่ควรกับความปราณีและความห่วงใยของพระศาสนจักรและของผู้อภิบาล  เพราะสภาพความเป็นจริงที่เขาต้องดำเนินชีวิตซึ่งส่วนมากเขาไม่ต้องการให้เป็นเช่นนี้
    บนโลกนี้  เรามีมนุษย์จำนวนมากมายซึ่งไม่มีทางที่จะสังกัดหน่วยซึ่งเราเรียกว่าครอบครัว  ตามกฎหมายที่ถูกต้องนั้นได้  มนุษย์เป็นจำนวนนับไม่ถ้วนมีชีวิตอยู่อย่างยากแค้น การที่ชายหญิงปนเปกันอยู่  การขาดที่อยู่อาศัย  ความสัมพันธ์ที่ไม่ถาวรและไม่เป็นปึกแผ่น การขาดแคลนขนบธรรมเนียม  ทั้งหมดนี้  ไม่เปิดโอกาสให้ใช้คำว่า  “ครอบครัว”  ในกรณีนี้ได้  บางคนก็ต้องอยู่โดดเดี่ยวในโลกเพราะเหตุผลต่างๆ  อย่างไรก็ดี  “ข่าวดีเรื่องครอบครัว”  ก็ต้องแพร่ไปถึงเขาด้วย
    ข้าพเจ้าเคยพูดถึงปัญหาของผู้ที่ต้องทนต่อความยากจนข้นแค้นว่า  จำเป็นต้องบากบั่นด้วยความเข้มแข็งเพื่อค้นหาวิธีการแก้ไขสถานการณ์นี้  แม้ในทางการเมืองซึ่งจะสามารถช่วยเขาให้พ้นจากสภาพตกต่ำใต้ระดับศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์
    นี่เป็นหน้าที่ที่สังคมทั้งมวลต้องรับมือปฏิบัติโดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่มีอำนาจหน้าที่  เพราะเป็นภารกิจของเขาและอยู่ในความรับผิดชอบของเขา  อีกทั้งยังเป็นหน้าที่ของครอบครัวต่างๆ ที่จะต้องแสดงมนุษยธรรมและเจตจำนงที่จะสนับสนุนซึ่งกันและกัน
    สำหรับผู้ที่ไม่มีครอบครัวตามธรรมชาติ ก็ต้องเปิดประตูของครอบครัวใหญ่ นั่นคือพระศาสนจักรให้กว้างมากขึ้นอีก  พระศาสนจักรสวมรูปร่างที่เป็นรูปธรรมในครอบครัวระดับสังฆมณฑลและระดับวัดในชุมชนของพระศาสนจักรซึ่งเรียกว่า  “กลุ่มคริสตชนขั้นพื้นฐาน”  และในกิจการแพร่ธรรมต่างๆ  ไม่มีบุคคลใดเลยในโลกที่ไม่มีครอบครัว  พระศาสนจักรเป็นบ้านและครอบครัวสำหรับทุกๆ คน  โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่  “ตกทุกข์ได้ยากและแบกแอกหนัก”