ความรู้สึก (Feelings)
mood system           มีการประมาณว่า ภูเขาน้ำแข็งที่เรามองเห็นนั้นเป็นเพียง 1 ใน 10 ส่วนของภูเขาน้ำแข็งทั้งลูก  นั่นคือ 9 ใน 10 ส่วนของภูเขาน้ำแข็งนั้นจมอยู่ใต้น้ำ  ทั้งยังมีการเปรียบเทียบการแสดงอารมณ์ของมนุษย์เราว่าก็คล้ายกับการโผล่ขึ้นมาของภูเขาน้ำแข็งนี้เอง  แต่ก็มิได้หมายความว่า เราแสดงอารมณ์ออกมา 1 ใน 10 ของอารมณ์จริงที่มีต่อผู้อื่น  เพียงบอกให้รู้ว่าเรามีสติพอที่จะแสดงอารมณ์ออกมาเพียงเล็กน้อย  เราซ่อนส่วนสำคัญของอารมณ์ต่างๆ ของเราไว้ห่างจากความรับรู้ของผู้อื่นรวมทั้งตัวเราเองด้วยกลไกการป้องกันของจิตใต้สำนึกที่เรียกว่า การระงับอารมณ์ (Repression)  

คนส่วนใหญ่ไม่ให้ความสำคัญกับการสัมผัสอารมณ์ต่างๆ ของตนเอง  อันที่จริงสิ่งเหล่านี้บอกให้เรารู้ว่าเราอยู่ ณ จุดใด  ทำให้เรารู้ถึงความต้องการของเราและสิ่งที่จำเป็นแก่เรา  ทุกๆ การตอบสนองทางอารมณ์กำลังบอกเราถึงบางสิ่งเกี่ยวกับตัวเรา  เรารู้ว่าเรามีอารมณ์เช่นใดในยามวิกฤตต่างๆ หรือในยามสนุกสนานรื่นเริง  บางทีเราถูกชักนำให้รู้สึกว่า เราไม่ควรแสดงความรู้สึกของเรา  แต่ความจริงในเรื่องนี้ก็คือ “ความรู้สึกต่างๆ เป็นตัวกระตุ้นในชีวิตเรา”   เพราะฉะนั้น ถ้าเราไม่ควบคุมอารมณ์ของเรา อารมณ์ของเราก็จะควบคุมเรา  และการควบคุมอารมณ์นี้เองเป็นเครื่องหมายของบุคคลที่มีวุฒิภาวะ
          ขอให้เราได้ศึกษาหลักพื้นฐาน  3 ประการที่จำเป็นสำหรับความสำเร็จในการดำเนินชีวิตประจำวันอย่างเป็นสุขกับอารมณ์ต่างๆ ของเรา  และได้รับประโยชน์จากสิ่งที่เราได้เรียนรู้จากอารมณ์นั้น ดังนี้
ก. การจำแนก (Identification)
          เราต้องเริ่มต้นด้วยการพยายามจำแนกว่า เรากำลังรู้สึกอย่างไร – กลัว  โกรธ  เศร้า  ฯลฯ จากนั้นก็พิจารณาดูอย่างชัดเจนว่า ความรู้สึกที่แท้จริงนั้นเป็นอย่างไร
ข. การยอมรับ (Acceptance)
          เราต้องยอมรับว่าความรู้สึกนี้เป็นส่วนสำคัญของความเป็นมนุษย์คนหนึ่ง ก็คือ ตัวเรา   ถ้าความรู้สึกนั้นทำให้เราไม่มีความสะดวกสบาย  เรามักจะทำเป็นว่าความรู้สึกนี้ไม่ใช่ส่วนของเรา  พระเจ้าประทานความรู้สึกแก่เรา  เพื่อบอกสิ่งสำคัญเกี่ยวกับตัวเราและสังคมรอบตัวเรา  และเพื่อทำให้เรามีความสุขและปรับตัวได้ดี
ค. การค้นพบ (Discovery)
          ขั้นสุดท้ายเป็นการตอบคำถามต่อไปนี้  “ทำไมฉันจึงรู้สึกอย่างนี้   ฉันได้รับคำแนะนำให้จัดการกับความรู้สึกนั้นอย่างไร  ฉันควรจัดการกับความรู้สึกนั้นโดยไม่ให้ขัดต่อมโนธรรมสำนึกของฉัน  ความรู้สึกต่างๆ ของฉัน  และจิตวิญญาณของฉันได้อย่างไร”   การตอบคำถามเหล่านี้เป็นเรื่องยาก   เราจำเป็นต้องมีความซื่อตรงและความยินดีอย่างมากที่จะยอมรับความจริงเกี่ยวกับตัวเราเอง  เช่นเดียวกับที่ต้องมีความตั้งใจที่จะรับผิดชอบและตัดสินใจด้วยความมีสติในการจัดการความรู้สึกนี้
         เมื่อเราทำเช่นนี้  ไม่ว่าจะมีอะไรมาทำให้เรายุ่งเหยิงจนถึงกับสูญเสีย  เราก็ยังมีความสงบและมีความสุขที่ยิ่งใหญ่ได้